Friday, July 4, 2025

Art meets AI in Qatar

 

Art meets AI in Qatar: Curates personalised museum tours and guides visitors in real-time

TOI World Desk
July 4, 2025

Qatar Museums has launched the region's first AI Art Tour, a digital experience offering personalized journeys through museums and art installations. In partnership with MCIT, this initiative supports Qatar's Digital Agenda 2030, integrating AI into the cultural landscape. Visitors engage with an AI Art Specialist to curate custom routes, enhancing accessibility and engagement.

Read More
Art meets AI in Qatar: Curates personalised museum tours and guides visitors in real-time
Qatar’s AI Art Tour allows users to explore museums and heritage sites through a personalised, interactive journey led by artificial intelligence/Image: NMOQ
Qatar Museums has launched the QM AI Art Tour, a groundbreaking digital experience powered by artificial intelligence that offers visitors a personalised journey through Qatar’s museums, heritage sites, and public art installations. This marks the region’s first real-world AI art tour and reflects Qatar’s growing emphasis on cultural innovation and digital accessibility. Developed in partnership with the Ministry of Communications and Information Technology (MCIT), the initiative supports Qatar’s Digital Agenda 2030 by integrating cutting-edge technology into the nation’s cultural landscape.

Visitors begin the experience by chatting with an AI Art Specialist, who asks questions about their personal preferences and interests. Based on these inputs, the AI curates a custom route featuring handpicked locations and artworks across Doha, offering a deeply personalised art journey. The AI assistant remains available throughout the tour to answer questions, share insights, and provide navigation support transforming the entire experience into an interactive, intuitive cultural conversation.

Mohammed Al Rumaihi, CEO of Qatar Museums, described the project as a union of tradition and technology.“By using artificial intelligence to deepen cultural engagement, we are not only increasing accessibility to Qatar’s diverse art landscape, but also building meaningful, personal connections between our audiences and the stories we tell through art,” he said in a public statement. Assistant Undersecretary of Digital Industry Affairs at MCIT, Reem Al Mansoori, noted that AI is no longer just a support tool but a transformative force across sectors. “We are pleased to collaborate with Qatar Museums on launching the first real-world AI use case as part of our strategic partnership with Scale AI,” she said, referring to a national effort to expand AI-driven solutions across government and semi-government sectors over the next five years.

The AI Art Tour coincides with the 20th anniversary of Qatar Museums and is a key element of Evolution Nation, an 18-month initiative that celebrates 50 years of Qatar’s cultural journey. Curated by Qatar Creates, the national cultural movement, Evolution Nation aims to position Qatar as a global hub for art, culture, and creativity while recognising the country’s longstanding commitment to heritage and innovation.

At TOI World Desk, our dedicated team of seasoned journalists and passionate writers tirelessly sifts through the vast tapestry of global events to bring you the latest news and diverse perspectives round the clock. With an unwavering commitment to accuracy, depth, and timeliness, we strive to keep you informed about the ever-evolving world, delivering a nuanced understanding of international affairs to our readers. Join us on a journey across continents as we unravel the stories that shape our interconnected world.

End of Article

Follow Us On Social Media

 

राष्ट्रीय कला साधक : ="Sanskrit (Evening) News

राष्ट्रीय कला साधक : ="Sanskrit (Evening) News

राष्ट्रीय कला साधक :

राष्ट्रीय कला साधक :

Tuesday, June 10, 2025

कार्बन फ्री भारत 2047 : भारत की हरित ऊर्जा रणनीति बदल रही है भविष्य का नक्शा

 

कार्बन फ्री भारत 2047 : भारत की हरित ऊर्जा रणनीति बदल रही है भविष्य का नक्शा

ET Hindi Desk के बारे में ET Hindi Desk No DesignationRead More
3-4 minutes

Authored by ET Hindi Desk • ET Online • Updated: 26 May 2025, 8:39 pm

भारत ने 2023 से 2047 तक के लिए एक व्यापक हरित ऊर्जा दृष्टिकोण (Green Energy Vision) प्रस्तुत किया है। इस विज़न का उद्देश्य कार्बन उत्सर्जन घटाना, अक्षय ऊर्जा उत्पादन बढ़ाना और ऊर्जा आत्मनिर्भरता हासिल करना है। नीति आयोग, NTPC Green Energy और MNRE जैसे संस्थानों की रिपोर्टों में इस बदलाव की रणनीति स्पष्ट दिखाई देती है।

Green Energy Policy India

यह विज़न न केवल पर्यावरण की रक्षा करने वाला है, बल्कि भारत को ऊर्जा के क्षेत्र में आत्मनिर्भर और तकनीकी रूप से सशक्त राष्ट्र बनाने की दिशा में एक ऐतिहासिक प्रयास है।

जलवायु परिवर्तन और ऊर्जा संकट आज के समय की सबसे बड़ी वैश्विक चुनौतियों में शामिल हैं। भारत, जो दुनिया का तीसरा सबसे बड़ा कार्बन उत्सर्जक देश है, अब इन चुनौतियों का समाधान बनने की दिशा में मजबूत कदम उठा रहा है। “India’s Green Energy Vision for a Sustainable Future (2023–2047)” इसी सोच का परिणाम है। यह विज़न न केवल पर्यावरण की रक्षा करने वाला है, बल्कि भारत को ऊर्जा के क्षेत्र में आत्मनिर्भर और तकनीकी रूप से सशक्त राष्ट्र बनाने की दिशा में एक ऐतिहासिक प्रयास है।
सरकार ने 2047 तक भारत को नेट-ज़ीरो उत्सर्जन की दिशा में ले जाने के लिए एक स्पष्ट और चरणबद्ध योजना बनाई है। इस योजना में सौर, पवन, हाइड्रोजन और बायोएनर्जी जैसे अक्षय ऊर्जा स्रोतों को प्राथमिकता दी गई है। 2030 तक 500 GW नॉन-फॉसिल फ्यूल बेस्ड कैपेसिटी स्थापित करने का लक्ष्य इस दिशा में एक बड़ा कदम है।

NTPC Green Energy Ltd, जो भारत की सबसे बड़ी बिजली उत्पादक कंपनी NTPC की एक सहायक संस्था है, अब बड़ी संख्या में सौर और पवन परियोजनाओं पर काम कर रही है। नीति आयोग की रिपोर्टें यह दर्शाती हैं कि कैसे भारत का ऊर्जा ट्रांज़िशन सिर्फ उत्पादन तक सीमित नहीं है, बल्कि उपभोग पैटर्न, ग्रीन ट्रांसपोर्टेशन, ग्रीन हाइड्रोजन मिशन, और ऊर्जा भंडारण (Energy Storage) जैसे क्षेत्रों तक फैला हुआ है।


हरित ऊर्जा के इस विज़न का एक महत्वपूर्ण पहलू ग्रीन हाइड्रोजन मिशन है, जिसकी घोषणा 2023 में की गई थी। यह मिशन भारत को वैश्विक हाइड्रोजन निर्यातक बनाने की दिशा में कार्य कर रहा है। इसका उपयोग भारी उद्योग, रिफाइनरी और परिवहन क्षेत्र में पारंपरिक ईंधन की जगह किया जाएगा।

भारत की यह रणनीति सिर्फ पर्यावरणीय उद्देश्य नहीं रखती, बल्कि इसमें आर्थिक सशक्तिकरण और रोजगार सृजन की व्यापक संभावनाएं भी हैं। अनुमान है कि हरित ऊर्जा क्षेत्र में लाखों नौकरियां पैदा होंगी और MSMEs के लिए नए अवसर खुलेंगे। ग्रामीण क्षेत्रों में सौर ऊर्जा परियोजनाएं विकेन्द्रीकृत विकास को भी प्रोत्साहित करेंगी।

हालांकि, इस पूरी योजना के सामने कुछ गंभीर चुनौतियाँ भी हैं—जैसे ऊर्जा भंडारण की लागत, प्रौद्योगिकी का आयात, और नीति-नियमन में समन्वय की कमी। लेकिन सरकार की ओर से लगातार निवेश और अंतरराष्ट्रीय सहयोग (जैसे इंटरनेशनल सोलर अलायंस) के जरिए इन चुनौतियों से पार पाने का प्रयास हो रहा है।


यह कहना अतिशयोक्ति नहीं होगी कि भारत का हरित ऊर्जा विज़न सिर्फ एक जलवायु रणनीति नहीं, बल्कि यह आर्थिक विकास, रोजगार, स्वास्थ्य और वैश्विक नेतृत्व से जुड़ा एक समग्र रोडमैप है। यदि यह योजना सफल होती है, तो 2047 तक भारत एक हरित, टिकाऊ और आत्मनिर्भर राष्ट्र के रूप में उभर सकता है—जो अपने 100वें स्वतंत्रता वर्ष में जलवायु न्याय का नेतृत्वकर्ता बन सकेगा।

Google ના મફત AI સ્ટુડિયોનો સૌથી વધુ લાભ કેવી રીતે મેળવવો

 Google ના મફત AI સ્ટુડિયોનો સૌથી વધુ લાભ કેવી રીતે મેળવવો




આ લેખ વન્ડર ટૂલ્સની પરવાનગીથી ફરીથી પ્રકાશિત કરવામાં આવ્યો છે, જે એક ન્યૂઝલેટર છે જે તમને સૌથી ઉપયોગી સાઇટ્સ અને એપ્લિકેશનો શોધવામાં મદદ કરે છે. અહીં સબ્સ્ક્રાઇબ કરો.


Google ના AI સ્ટુડિયો અને લેબ્સ તમને નવા AI ટૂલ્સ સાથે મફતમાં પ્રયોગ કરવા દે છે. મને આ ડિજિટલ સેન્ડબોક્સ - જેમ કે Hugging Face માંથી - તમને AI ના સર્જનાત્મક નવા ઉપયોગો અજમાવવા દે છે તે ગમે છે. તમે જટિલ નવા પ્લેટફોર્મ પર નિપુણતા મેળવ્યા વિના, આસપાસ જઈ શકો છો અને પછી તમે જે બનાવો છો તે ડાઉનલોડ અને શેર કરી શકો છો. અજમાવવા માટે થોડા Google AI પ્રયોગો માટે વાંચો. બધા મફત, ઝડપી અને ઉપયોગમાં સરળ છે.


1. છબીનું રૂપાંતર કરો

ફોટો અપલોડ કરો અને પ્રોમ્પ્ટ સાથે તેને રૂપાંતરિત કરવા માટે જેમિનીના AI સ્ટુડિયો ઇમેજ જનરેશનનો ઉપયોગ કરો. જ્યાં સુધી તમને ગમતું સંસ્કરણ ન મળે ત્યાં સુધી તમારી મૂળ છબી પર પુનરાવર્તન કરો. મોડેલ કુદરતી ભાષા સમજે છે, તેથી તમારે પ્રોમ્પ્ટ ભાષામાં નિપુણતા મેળવવાની જરૂર નથી.


2. AI વૉઇસ વાતચીત જનરેટ કરો

AI-જનરેટેડ અવાજો માનવ અવાજોથી અલગ પાડવાનું વધુને વધુ મુશ્કેલ બની રહ્યું છે. જો તમને આશ્ચર્ય થાય, તો AI સ્ટુડિયો અથવા Google ના NotebookLM માં જનરેટ સ્પીચ અજમાવી જુઓ.


Google ના AI સ્ટુડિયોમાં જનરેટ સ્પીચનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરવો

કથા માટે અથવા બે લોકો વચ્ચેની વાતચીત માટે ટેક્સ્ટમાં પેસ્ટ કરો

30 AI અવાજોમાંથી પસંદ કરવા માટે સેટિંગ્સ ટેબ ખોલો. દરેકને એક લાક્ષણિકતા સાથે લેબલ કરવામાં આવે છે—દા.ત. ઉત્સાહિત, કાંકરીવાળું, અથવા પરિપક્વ.


વાતચીત જનરેટ કરવા માટે રન પર ક્લિક કરો. વૈકલ્પિક રીતે પ્લેબેક ગતિને સમાયોજિત કરો.


જો તમે તેને રાખવા માંગતા હો, તો ફાઇલ ડાઉનલોડ કરો, અથવા ફરીથી પ્રયાસ કરવા માટે અલગ ટેક્સ્ટમાં પેસ્ટ કરો.


ઉદાહરણ: બે વાયોલિનવાદકો વચ્ચેની મૂર્ખ 90-સેકન્ડની ચેટ જે મેં Gemini સાથે સ્ક્રિપ્ટ કરી હતી અને આ Generate Speech ટૂલ સાથે ઝડપથી રેન્ડર કરી હતી.


ઉપયોગ કેસ: સૂચનાત્મક વિડિઓ માટે નરેશન ટ્રેક બનાવો. ElevenLabs પાસે આ માટે વધુ સારું વ્યાવસાયિક મોડેલ છે, પરંતુ AI સ્ટુડિયો મફત, સરળ અને ઝડપી છે.

વિકલ્પો

જો તમે પેઇડ પ્લાન પર છો, તો Google ની Gemini AI એપ્લિકેશન હવે તમે અપલોડ કરેલી ફાઇલોમાંથી ઑડિઓ ઓવરવ્યૂ પણ જનરેટ કરી શકે છે.


Google ની મફત NotebookLM પાસે એક નવી મોબાઇલ એપ્લિકેશન છે, અને હવે તમને 50 ભાષાઓમાંથી કોઈપણમાં ઑડિઓ વાતચીત જનરેટ કરવાની મંજૂરી આપે છે. AI સ્ટુડિયોમાં Generate Speech થી વિપરીત, NotebookLM ઑડિઓ ઓવરવ્યૂ તમારી સામગ્રીનો સારાંશ આપે છે, તેઓ શબ્દો લખ્યા મુજબ કરતા નથી. NotebookLM શા માટે આટલું ઉપયોગી છે.


Google નું Illuminate તમને સંશોધન પત્રો અને પ્રખ્યાત પુસ્તકો વિશે AI વાતચીતો જનરેટ કરવા, સાંભળવા, શેર કરવા અને ડાઉનલોડ કરવા દે છે. ઉદાહરણ તરીકે, ડેવિડ કોપરફિલ્ડ વિશે અહીં એક ઑડિઓ ચેટ છે. સાંભળવામાં થોડી શુષ્ક છે, પરંતુ હજુ પણ ઉપયોગી છે.


3. એક GIF બનાવો

AI સ્ટુડિયોના બિલ્ડ વિભાગમાં 20 શોકેસ એપ્લિકેશનોમાંથી એક, Magical Gif Maker અજમાવી જુઓ. તમારા પ્રકાશન, જૂથ અથવા ઇવેન્ટનું નામ દર્શાવતું મૂવિંગ વિઝ્યુઅલ બનાવવાનો પ્રયાસ કરો. મેં કાઇનેટિક ટેક્સ્ટ અને વર્ડ આર્ટ સાથે પ્રયોગ કર્યો. બિલ્ડ AI સ્ટુડિયોમાં પણ પ્રયાસ કરવા યોગ્ય છે: ફ્લેશકાર્ડ મેકર, વિડિઓ ટુ લર્નિંગ એપ્લિકેશન અને નકશા પ્લાનર.


વૈકલ્પિક: તમે Google ના Imagen 3 અથવા નવા Imagen 4 સાથે સ્ટેટિક છબી પણ બનાવી શકો છો. એક ટૂંકો પ્રોમ્પ્ટ લખો અને તમારા મનપસંદ પાસા ગુણોત્તર પસંદ કરો. અત્યાર સુધી હું Ideogram (મને તે કેમ ગમે છે) અને ChatGPT ના નવા ઇમેજ એન્જિનને પસંદ કરું છું.


4. એક ટૂંકો વિડિઓ જનરેટ કરો

Google નું Veo 2 અને Flow તમને પ્રોમ્પ્ટ સાથે લગભગ તરત જ મફત ટૂંકી વિડિઓ ક્લિપ્સ જનરેટ કરવા દે છે. પ્રેઝન્ટેશનમાં જીવંતતા અથવા રમૂજ ઉમેરવા માટે ક્લિપ બનાવો, અથવા કંઈક સમજાવવામાં મદદ કરવા માટે વિઝ્યુઅલ રૂપક બનાવો. તમે નાના AI-જનરેટેડ વિડિઓ દ્રશ્યોનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરી શકો તે માટે અહીં 25 અન્ય ઝડપી વિચારો છે.


Veo 2 સાથે વિડિઓ ક્લિપ કેવી રીતે બનાવવી

લંબાઈ (5 થી 8 સેકન્ડ) પસંદ કરો અને આડી અથવા ઊભી દિશા પસંદ કરો

પ્રોમ્પ્ટ લખો અને વૈકલ્પિક રીતે દ્રશ્ય દિશા સૂચવવા માટે ફોટો અપલોડ કરો

ઉદાહરણ: મેં શરૂ કરેલા પેરાકીટ ફોટો અને Veo 2 સાથેના ફોટામાંથી મેં જનરેટ કરેલા 5-સેકન્ડના વિડિઓ પર એક નજર નાખો.


ટિપ: Ezgif અથવા Giphy સાથે ટૂંકી વિડિઓ ક્લિપ્સને મફતમાં gif માં રૂપાંતરિત કરો. વિડિઓ ફાઇલોથી વિપરીત, gif શેર કરવા અને ઇમેઇલ અથવા પ્રેઝન્ટેશનમાં ઓટો પ્લે કરવા માટે સરળ છે.

આગળ શું છે: Google ના નવા Veo 3 મોડેલ સાથે બનાવેલી નોંધપાત્ર રીતે જીવંત ક્લિપ્સ આ અઠવાડિયે વાયરલ થઈ હતી. આ AI-જનરેટેડ વિઝ્યુઅલ્સ - ધ્વનિ સાથે - હમણાં માટે ફક્ત $250/મહિના(!) પ્લાન પર ઉપલબ્ધ છે, તેથી Veo 2 મફતમાં અજમાવો.


5. ઘણી બધી નાની બિલાડીઓ સાથે વસ્તુઓ સમજાવો

આ રમતિયાળ મીની એપ્લિકેશન વાયોલિન કેવી રીતે કાર્ય કરે છે તેનાથી લઈને મેટ્રિક્સ પાછળના ખ્યાલ સુધી, કોઈપણ ખ્યાલને સમજાવવા માટે મોહક બિલાડીના ચિત્રોનો ઉપયોગ કરીને ટૂંકા, પગલું-દર-પગલાં દ્રશ્ય માર્ગદર્શિકાઓ બનાવે છે.


આ લેખ વન્ડર ટૂલ્સની પરવાનગી સાથે ફરીથી પ્રકાશિત કરવામાં આવ્યો છે, જે એક ન્યૂઝલેટર છે જે તમને સૌથી ઉપયોગી સાઇટ્સ અને એપ્લિકેશનો શોધવામાં મદદ કરે છે. અહીં સબ્સ્ક્રાઇબ કરો.


ફાસ્ટ કંપનીના નેક્સ્ટ બિગ થિંગ્સ ઇન ટેક એવોર્ડ્સ માટેની અંતિમ તારીખ શુક્રવાર, 20 જૂન, રાત્રે 11:59 વાગ્યે PT છે. આજે જ અરજી કરો.


કેરળ કિનારા પાસે મોટી દુર્ઘટના, સિંગાપોરના ધ્વજવંદન જહાજમાં વિસ્ફોટ

 કેરળ કિનારા પાસે મોટી દુર્ઘટના, સિંગાપોરના ધ્વજવંદન જહાજમાં વિસ્ફોટ; કેરળના દરિયાકાંઠે સિંગાપોરના ધ્વજવંદન જહાજ પર વિસ્ફોટ - નૌકાદળે 18 લોકોના જીવ બચાવ્યા


કેરળના દરિયાકાંઠે સિંગાપોરના ધ્વજવંદન જહાજ MV વાન હૈ 503 માં વિસ્ફોટ થયો હોવાના અહેવાલ છે. મુંબઈ મેરીટાઇમ ઓપરેશન્સ સેન્ટરે કોચીને આ અંગે જાણ કરી. આ જહાજ 7 જૂને કોલંબોથી રવાના થયું હતું અને 10 જૂને મુંબઈ પહોંચવાનું હતું. ભારતીય નૌકાદળે તાત્કાલિક સહાય માટે INS સુરત મોકલ્યું. 22 ક્રૂ સભ્યોમાંથી 18 જહાજ છોડી ગયા હતા અને તેમને બચાવવામાં આવી રહ્યા છે.

કેરળના દરિયાકાંઠા નજીક સિંગાપોરના ધ્વજવંદન જહાજમાંથી જોરદાર વિસ્ફોટ થયાના સમાચાર આવ્યા છે. સંરક્ષણ જનસંપર્ક અધિકારીએ આ માહિતી આપી છે. તેમણે કહ્યું કે સવારે કેરળના દરિયાકાંઠે સિંગાપોર-ધ્વજવાળા કન્ટેનર જહાજ MV વાન હૈ 503 માં વિસ્ફોટ થવાની માહિતી મળી હતી.

મુંબઈના મેરીટાઇમ ઓપરેશન્સ સેન્ટરે સવારે લગભગ ૧૦.૩૦ વાગ્યે કોચીમાં તેના સમકક્ષોને અંડરડેક વિસ્ફોટ વિશે જાણ કરી. ૨૭૦ મીટર લાંબુ આ જહાજ, જેનો ડ્રાફ્ટ ૧૨.૫ મીટર હતો, ૭ જૂને કોલંબોથી નીકળ્યું અને મુંબઈ તરફ રવાના થયું, જ્યાં તે ૧૦ જૂને પહોંચવાની ધારણા હતી.


'આઈએનએસ સુરતને ડાયવર્ટ કરવામાં આવ્યું'

આજે લગભગ 10:30 વાગ્યે, MOC (COC) ને MOC (MBI) તરફથી MV Wan Hai 503 પર અંડરડેક વિસ્ફોટના સમાચાર મળ્યા. આ અંગે વાતચીતમાં, PRO એ કહ્યું, 'આ જહાજ સિંગાપોર ધ્વજવંદન કરાયેલ કન્ટેનર જહાજ, LPC કોલંબો છે, જે 270 મીટર લાંબુ છે અને તેનો ડ્રાફ્ટ 12.5 મીટર છે.'


આ પછી, ભારતીય નૌકાદળે તાત્કાલિક કાર્યવાહી કરીને મદદ પૂરી પાડી અને કોચીમાં ડોક કરવાના નિર્ધારિત INS સુરતને વાળ્યું. ભારતીય નૌકાદળે 18 લોકોના જીવ બચાવ્યા.

'18 ક્રૂએ બોટ પર જહાજ છોડી દીધું'

પીઆરઓએ જણાવ્યું હતું કે પશ્ચિમી નૌકાદળ કમાન્ડે સવારે 11 વાગ્યે જહાજને બીજી દિશામાં વાળ્યું હતું. પીઆરઓએ એક અપડેટમાં જણાવ્યું હતું કે, '૨૨ ક્રૂમાંથી ૧૮ ક્રૂ બોટ પર જહાજ છોડીને નીકળી ગયા છે.' ૧૮ સભ્યોએ દરિયામાં કૂદકો માર્યો. CG અને IN એસેટ્સ દ્વારા ક્રૂને બચાવવામાં આવી રહ્યા છે. વહાણમાં અત્યારે આગ લાગી છે અને તે તરી રહ્યું છે.”

વિમાનની ઉડાન યોજના

પરિસ્થિતિનું મૂલ્યાંકન કરવા અને સહાયનું સંકલન કરવા માટે કોચીના નૌકાદળના એરબેઝ INS ગરુડથી નૌકાદળ ડોર્નિયર વિમાનની ઉડાનનું પણ આયોજન કરવામાં આવી રહ્યું છે.



Tuesday, March 18, 2025

नासा और स्पेसएक्स ने इंटरनेशनल स्पेस स्टेशन के लिए एक नया क्रू लॉन्च किया है।

 

Sunita Williams Return: नासा और स्पेसएक्स ने इंटरनेशनल स्पेस स्टेशन के लिए एक नया क्रू लॉन्च किया है। क्रू-10 मिशन में चार अंतरिक्ष यात्री शामिल हैं। इस मिशन के बाद लंबे समय से अंतरराष्ट्रीय अंतरिक्ष स्टेशन पर फंसे दो अनुभवी अंतरिक्ष यात्री सुनीता विलियम्स और बुच विल्मोर पृथ्वी पर लौटेंगे।

भारतीय मूल की अंतरिक्ष यात्री सुनीता विलियम्स की घर वापसी का रास्ता साफ, जानें नासा और स्पेसएक्स के क्रू-10 मिशन की बड़ी बातें

    Indian Origin NASA Astronaut Sunita Williams Return
    नासा की भारतीय मूल की अंतरिक्ष यात्री सुनीता विलियम्स

    वॉशिंगटन: अमेरिकी अंतरिक्ष एजेंसी नासा और अरबपति एलन मस्क की कंपनी स्पेसएक्स ने शुक्रवार को एक नया क्रू अंतरराष्ट्रीय अंतरिक्ष स्टेशन (ISS) के लिए रवाना किया, जिससे वहां फंसे दो अंतरिक्ष यात्री सुनीता विलियम्स और बुच विल्मोर की नौ महीने बाद वापसी का रास्ता साफ हो गया। नासा ने कहा था कि अगर क्रू-10 मिशन शुक्रवार को लॉन्च होता है तो अंतरिक्ष यात्री विलियम्स और विल्मोर को लेकर क्रू-9 मिशन के बुधवार (19 मार्च) को आईएसएस से प्रस्थान करने की उम्मीद है।गुरुवार को कुछ देरी के बाद भारतीय समयानुसार सुबह 4:33 बजे नासा के केनेडी स्पेस सेंटर से क्रू-10 मिशन पर ड्रैगन अंतरिक्षयान लेकर जा रहा फाल्कन 9 रॉकेट उड़ान भर गया। इसमें चार अंतरिक्ष यात्रियों का दल रवाना हुआ, जिसमें ऐनी मैकक्लेन और निकोल एयर्स, JAXA (जापान एयरोस्पेस एक्सप्लोरेशन एजेंसी) अंतरिक्ष यात्री ताकुया ओनिशी और रोस्कोस्मोस अंतरिक्ष यात्री किरिल पेस्कोव शामिल हैं।


    क्रू-10 मिशन के लॉन्च में क्यों हुई थी देरी?


    क्रू-10 स्पेसएक्स की मानव अंतरिक्ष परिवहन प्रणाली के तहत दसवां क्रू रोटेशन मिशन है और नासा के कमर्शियल क्रू प्रोग्राम के जरिए आईएसएस स्टेशन के लिए क्रू के साथ 11वीं उड़ान है, जिसमें डेमो-2 टेस्ट फ्लाइट शामिल है। गुरुवार को एक ग्राउंड सपोर्ट क्लैंप आर्म के साथ हाइड्रोलिक सिस्टम की समस्या के कारण मिशन में देरी हुई।


    आठ दिन का मिशन खिंच गया कई महीने


    नासा की भारतीय मूल की अनुभवी अंतरिक्ष यात्री सुनीता विलियम्स और उनके सहकर्मी बुच विल्मोर पिछले साल जून से आईएसएस पर फंसे हुए हैं। बोइंग स्टारलाइनर अंतरिक्ष यान में आई खराबी के कारण आठ दिन का आईएसएस मिशन महीनों तक खिंच गया। नासा के अनुसार, दोनों फंसे हुए अंतरिक्ष यात्री क्रू-10 के लॉन्च के कुछ दिन बाद पृथ्वी पर वापस लौटेंगे।

    ट्रंप और मस्क ने मिशन को लेकर जो बाइडेन पर लगाए आरोप


    तकनीकी विफलता के रूप में शुरू हुआ यह मामला राजनीतिक विवाद का विषय भी बन गया है, क्योंकि अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रंप और उनके करीबी सलाहकार एलन मस्क ने बार-बार यह आरोप लगाया है कि पूर्व राष्ट्रपति जो बाइडेन ने जानबूझकर इन दोनों अंतरिक्ष यात्रियों को 'छोड़ दिया' और उन्हें जल्दी वापस लाने की योजना को अस्वीकार कर दिया। इस आरोप से अंतरिक्ष समुदाय में हंगामा मच गया, खासकर इसलिए क्योंकि मस्क ने कोई विशिष्ट जानकारी प्रदान नहीं की।
    नौ महीने बाद होगी सुनीता विलियम्स की 'घर वापसी', ISS से वापस लाने के लिए स्पेसएक्स ने लॉन्च किया मिशन

    क्रू-9 में नियुक्त किए जाने के बाद से नहीं बदली वापसी की योजना


    दोनों की वापसी की योजना तब से अपरिवर्तित है जब से उन्हें स्पेसएक्स के क्रू-9 में फिर से नियुक्त किया गया था, जो सितंबर में एक अन्य ड्रैगन पर सवार होकर पहुंचा था, जिसमें सामान्यतः चार के बजाय केवल दो क्रू मेंबर थे, ताकि विल्मोर और विलियम्स के लिए जगह बनाई जा सके।


    एनडीटीवी की रिपोर्ट के मुताबिक, जब डेनिश अंतरिक्ष यात्री एंड्रियास मोगेन्सन ने एक्स पर इस बात की ओर ध्यान दिलाया तो मस्क ने उन पर हमला बोला और मानसिक रूप से दिव्यांग लोगों के लिए एक अपशब्द का इस्तेमाल किया। कुछ सेवानिवृत्त अंतरिक्ष यात्री मोगेन्सन के बचाव में आगे आए, जबकि विल्मोर स्पेसएक्स के सीईओ का समर्थन करते हुए दिखाई दिए। उन्होंने कहा कि उनकी टिप्पणियां 'तथ्यात्मक' रही होंगी, हालांकि उन्होंने स्वीकार किया कि उन्हें किसी भी विवरण की जानकारी नहीं है।

    ट्रंप की विचित्र टिप्पणियों ने खींचा ध्यान


    इस बीच ट्रंप ने स्थिति के बारे में अपनी विचित्र टिप्पणियों से ध्यान आकर्षित किया है, जिसमें उन्होंने पूर्व नौसेना कप्तान विलियम्स को घने बालों वाली महिला के रूप में संदर्भित किया है और दोनों अंतरिक्ष यात्रियों के बीच व्यक्तिगत संबंधों के बारे में अनुमान लगाया।

    लेखक के बारे में

    रोहित कुमार पोरवाल
    रोहित कुमार पोरवाल ने जामिया मिल्लिया इस्लामिया, दिल्ली से पत्रकारिता की पढ़ाई करने के बाद मीडिया की दुनिया में कदम रखा। रोहित को टीवी, मैगजीन, अखबार, और ऑनलाइन मीडिया जैसे विभिन्न मीडिया प्लेटफॉर्म्स पर काम करने का लगभग 13 वर्षों का अनुभव है। इन्होंने अमर उजाला, जनसत्ता, लोकमत और एबीपी न्यूज जैसे संस्थानों में काम किया। रोहित को राष्ट्रीय और अंतरराष्ट्रीय समेत जन-सरोकार से जुड़े विभिन्न विषयों के बारे में जानने और लिखने की ललक रही है। रोहित वर्तमान में नवभारत टाइम्स में यूएसए हाइपर लोकल डेस्क के लिए काम कर रहे हैं। जो अमेरिकी शहरों में बसे उत्तर भारतीयों को उनकी मातृ भाषा में उनके शहर और राज्य की हर छोटी-बड़ी खबरों से अपडेट रखेगा।... और पढ़ें

    अगला लेख

    Worldकी ताजा खबरें, ब्रेकिंग न्यूज, अनकही और सच्ची कहानियां, सिर्फ खबरें नहीं उसका विश्लेषण भी। इन सब की जानकारी, सबसे पहले और सबसे सटीक हिंदी में देश के सबसे लोकप्रिय, सबसे भरोसेमंद Hindi Newsडिजिटल प्लेटफ़ॉर्म नवभारत टाइम्स पर

    सुनीता विलियम्स को स्पेस से लेकर रवाना हुआ ड्रैगन क्राफ्ट,

     

    Nasa Astronaut Sunita Williams Return Live,सुनीता विलियम्स को स्पेस से लेकर रवाना हुआ ड्रैगन क्राफ्ट, जानें कब होगा धरती पर लैंड, कहां देख सकेंगे लाइव स्ट्रीमिंग - when and where to watch nasa astronaut sunita williams return live streaming from space

    सुनीता विलियम्स को स्पेस से लेकर रवाना हुआ ड्रैगन क्राफ्ट, जानें कब होगा धरती पर लैंड, कहां देख सकेंगे लाइव स्ट्रीमिंग

    Nasa Astronauts Sunita Williams Return Live Streaming: नासा अंतरिक्ष यात्री सुनीता विलियम्स, बुच विल्मोर, निक हेग और रूसी कॉस्मोनॉट अलेक्जेंडर गोर्बुनोव अंतरिक्ष से पृथ्वी पर लौट रहे हैं। ड्रैगन कैप्सूल से ये लोग फ्लोरिडा के तट पर उतरेंगे। नासा ने अपने दोनों अंतरिक्ष यात्रियों सुनीता विलियम्स और बुच विल्मोर की धरती पर वापसी की पुष्टि की है

    हाइलाइट्स

      Space Sunita williams
      सुनीता विलियम्स की वापसी की प्रक्रिया शुरू हो गई है।

      वॉशिंगटन: अमेरिकी अंतरिक्ष एजेंसी नासा (NASA) की एस्ट्रोनॉट सुनीता विलियम्स अपने क्रू मेंबर बूच विल्मोर, निक हेग और रूसी कॉस्मोनॉट अलेक्जेंडर गोर्बुनोव के साथ स्पेस से पृथ्वी पर लौट रही हैं। उनका धरती की तरफ सफर शुरू हो गया है। सुनीता नौ महीने का समय अंतरिक्ष में बिताने के बाद भारतीय समय के हिसाब से बुधवार तड़के धरती पर आएंगी। सुनीता विलियम्स और उनके साथियों की वापसी स्पेसएक्स के क्रू ड्रैगन क्राफ्ट से हो रही है। सुनीता विलियम्स और सुनीता विलियम्स को लेकर ड्रैगन क्राफ्ट भारतीय समय के हिसाब से बुधवार तड़के 3:27 बजे लैंड करेगा। इसका दुनियाभर में लाइव प्रसारण भी होगा।नासा ने बताया है कि स्पेसएक्स ड्रैगन स्पेसक्राफ्ट आईएसएस से सफलतापूर्वक अनडॉक हो गया है, यानी उसकी धरती की तरफ 17 घंटे की यात्रा शुरू हो गई है। 18 मार्च को सुबह 10:35 बजे क्राफ्ट की अनडॉकिंग हुई। ड्रैगन हार्मोनी मॉड्यूल पर स्टेशन के आगे की ओर वाले पोर्ट से अलग हो गया और नियंत्रित थ्रस्टर फायरिंग के तहत धीरे-धीरे दूर चला गया। कैप्सूलअपने महत्वपूर्ण सिस्टम जांच करेगा और बुधवार की सुबह के लिए निर्धारित डीऑर्बिट बर्न के लिए तैयार होगा।ड्रैगन कैप्सूल पृथ्वी के वायुमंडल में फिर से एंट्री करेगा तो उसे 19 मार्च को भारतीय समयानुसार सुबह 3:27 बजे अटलांटिक महासागर में सुरक्षित उतरने के लिए पैराशूट तैनात करने से पहले तीव्र गर्मी का सामना करना पड़ेगा।


      रविवार को पहुंचा था ड्रैगन कैप्सूल

      सुनीता विलियम्स को लेने स्पेसएक्स क्रू ड्रैगन कैप्सूल रविवार को ISS पर पहुंचा था। नासा ने फाल्कन 9 रॉकेट से क्रू-10 मिशन लॉन्च किया था। यह मिशन ISS पर नए क्रू को पहुंचाने के लिए था। इससे विलियम्स और उनकी टीम को वापस आने के लिए क्रू ड्रैगन मिल गया। इसके बाद वापसी की प्रक्रिया सोमवार शाम शुरू हुई, जब क्रू ड्रैगन का दरवाजा बंद किया गया। इसके बाद स्पेसक्राफ्ट ISS से अलग हो गया और पृथ्वी की ओर अपनी यात्रा शुरू कर दी।

      सुनीता को लेकर आ रहे कैप्सूल की फ्लोरिडा में लैंडिंग के बाद सुनीता विलियम्स और क्रू को नासा के जॉनसन स्पेस सेंटर, टेक्सास ले जाया जाएग। यहां उनका मेडिकल चेकअप होगा। इसके बाद उन्हें पृथ्वी के गुरुत्वाकर्षण के अनुकूल होने में मदद करने के लिए रिकवरी प्रोटोकॉल का पालन कराया जाएगा। साथ ही उनसे मिशन की जरूरी जानकारी भी ली जाएगी।


      सुनीता विलियम्स की लैंडिंग का होगा लाइव प्रसारण

      नासा ने घोषणा की है कि सुनीता और उनके साथियों की वापसी का सीधा प्रसारण किया जाएगा। स्पेस से ड्रैगन कैप्सूल की अनडॉकिंग और फिर समुद्र में लैंडिंग को नासा के आधिकारिक यूट्यूब चैनल पर लाइव देखा जा सकता है। नासा ने कहा है कि वह नौ महीने बाद लौट रहे अपने एस्ट्रोनॉट की वापसी को लेकर बहुत उत्साहित हैं।

      एक्सपर्ट का कहना है कि धरती पर लौटने के बाद अंतरिक्ष यात्रियों को यहां के माहौल से तालमेल बैठाने में कुछ समय लग सकता है। स्पेस में नौ महीने तक जीरो ग्रेविटी में रहने से पैरों की मांसपेशियां कमजोर हो जाती हैं। ऐसे में उन्हें पृथ्वी के गुरुत्वाकर्षण में चलने में कठिनाई होती है। सामान्य होने में उनको कुछ हफ्ते या महीनों तक रिहैबिलिटेशन की जरूरत होती है।

      लेखक के बारे में

      रिजवान
      रिज़वान, उत्तर प्रदेश के मुजफ्फरनगर जिले से ताल्‍लुक रखते हैं। उन्‍होंने चौधरी चरण सिंह विश्वविद्यालय और भारतीय जनसंचार संस्थान से पढ़ाई की है। अमर उजाला से पत्रकारिता की शुरुआत की। इसके बाद वन इंडिया, राजस्थान पत्रिका में काम किया। फिलहाल नवभारत टाइम्‍स ऑनलाइन में इंटरनेशनल डेस्‍क पर काम कर रहे हैं। राजनीति और मनोरंजन की खबरों में भी रूचि रखते हैं। डिजिटल जर्नलिज्म में काम का अनुभव करीब 8 साल है।... और पढ़ें

      अगला लेख

      Worldकी ताजा खबरें, ब्रेकिंग न्यूज, अनकही और सच्ची कहानियां, सिर्फ खबरें नहीं उसका विश्लेषण भी। इन सब की जानकारी, सबसे पहले और सबसे सटीक हिंदी में देश के सबसे लोकप्रिय, सबसे भरोसेमंद Hindi News