પ્રાકૃતિક આપદા

તારીખ 15 જુલાઈ 22

++++++++++++++

 વિકાસનો એટલે અતિરેક એટલે તબાહીનું તાંડવ!!

+++++++++++

હાલ રાષ્ટ્રના મોટાભાગના રાજ્યોમાં ભારે વરસાદ ની સાથે પ્રાકૃતિક આપદાઓ શરૂ થઈ ગઈ છે માનવી જ્યારે કુદરતની વિરુદ્ધ જાય છે ત્યારે આવી આપદાઓ આવે છે મોટાભાગે વિકાસને નામે આપણે કુદરતી સંપદાઓનું દોહન કરીએ છીએ તેને નષ્ટ કરીએ છીએ અને તેનું પરિણામ અત્યારે આપણે ભોગવી રહ્યા છીએ.

આપણે જે વિકાસ કરીએ છીએ તે વિકાસ સાર્થક હોવો જોઈએ દાખલા તરીકે આપણે અલંગ રિસાયકલ યાર્ડનો વિકાસ કર્યો પરંતુ તેમાં ગ્રીન કોન્સેપ્ટ અપનાવ્યો એટલે આ વિકાસ સાર્થક થયો.

જો વિકાસ નો અતિરેક થાય તો તેના માઠા પરિણામ પણ આવી શકે છે જેનો દાખલો પૂર્વત્તર રાજ્ય સહિતના અનેક પ્રદેશોમાં પૂરતી થયેલી તબાહી નજર સામે જ છે જેમાં ગુજરાત પણ સામેલ છે 

વિકાસના નામે, ઉત્તરપૂર્વીય રાજ્યોમાં વૃક્ષો અને ટેકરીઓનું આડેધડ કાપ કુદરતી આફતોને આમંત્રણ આપી રહ્યું છે.  

 મણિપુરમાં માલસામાન અને મુસાફરોના પરિવહન માટે બાંધવામાં આવનાર આ પ્રથમ બ્રોડગેજ લાઇનની લંબાઈ 111 કિમી છે.  પૂર્વોત્તર ભારત આ લાઇન દ્વારા જ આસિયાન દેશો સાથે જોડવાનું છે.  તામેંગલોંગ જિલ્લાના જીરીબામથી શરૂ થયેલી આ રેલ્વે લાઇન પ્રથમ તબક્કામાં નોની જિલ્લાના તુપુલ સુધી જશે.  બીજા તબક્કામાં તે 27 કિમી દૂર રાજધાની ઇમ્ફાલ જશે.  ત્રીજા અને અંતિમ તબક્કામાં તે સરહદી શહેર મોરે થઈને મ્યાનમારના તામુ સુધી જશે.આ પ્રોજેક્ટ હેઠળ 46 ટનલ ઉપરાંત 16 રોડ ઓવરબ્રિજ અને 140 નાના અને મોટા રેલવે બ્રિજનું નિર્માણ થવાનું છે.  તેમાંથી નોનીમાં 141 મીટરની ઉંચાઈ સાથે વિશ્વનો સૌથી ઉંચો રેલ્વે પુલ પણ સામેલ છે.  આ પ્રોજેક્ટ હેઠળ ટનલ અને પુલ બનાવવાનું કામ વર્ષ 2012માં શરૂ થયું હતું.  આ પ્રોજેક્ટ પૂરો થયા બાદ મણિપુરને આખા દેશ સાથે રેલ કનેક્ટિવિટી મળશે.  આ પ્રોજેક્ટ અંતર્ગત વિશ્વના સૌથી ઊંચા રેલવે બ્રિજનું કામ પણ પૂરજોશમાં ચાલી રહ્યું છે.  

સ્થળોએ પહાડો કાપવાની સાથે રોડ પહોળો કરવાની કામગીરીને કારણે પહાડો વધુ નબળા પડવા લાગ્યા છે અને લોકોને મોટા પાયે ભૂસ્ખલનનો ભય સતાવી રહ્યો છે.  મણિપુરના મુખ્યમંત્રી એન બિરેન સિંહ કહે છે કે, "રાજ્યની પહાડીઓની માટી ખૂબ જ નરમ છે. આવી સ્થિતિમાં તેના ડૂબી જવાનો ખતરો હંમેશા રહે છે. 

આ વિસ્તાર ભૂકંપ સંવેદનશીલ ઝોનમાં આવે છે.  આવી સ્થિતિમાં મોટા ભૂકંપની આશંકા હંમેશા રહે છે.તેમનું કહેવું છે કે રેલવેએ હવે પ્રોજેક્ટની નવેસરથી સમીક્ષા કરવી પડશે.  આ વિસ્તાર ભૂકંપ સંવેદનશીલ ઝોનમાં આવે છે.  આવી સ્થિતિમાં મોટા ભૂકંપની આશંકા હંમેશા રહે છે.  મુખ્યમંત્રીનું કહેવું છે કે આ વિસ્તારમાં કોઈપણ દિવસે મોટો ભૂકંપ આવી શકે છે અને ભારે વિનાશ થઈ શકે છે.  જ્યાં અકસ્માત થયો હતો ત્યાંના લોકોનો આરોપ છે કે રેલવેએ કામ શરૂ કરતા પહેલા તેમની કોઈ સલાહ લીધી ન હતી.  જો સલાહ લેવામાં આવી હોત તો આવા અકસ્માતો ટાળી શકાયા હોત.  લોકોનું કહેવું છે કે પ્રોજેક્ટ માટે જંગલી વૃક્ષો કાપવામાં આવ્યા હતા પરંતુ તેની જગ્યાએ નવા રોપાઓ વાવવામાં આવ્યા ન હતા.  તેવી જ રીતે રસ્તા અને ગટરના બાંધકામ માટે પણ ખોટી જગ્યાઓ પસંદ કરવામાં આવી હતી.સ્થાનિક લોકોએ આ પ્રોજેક્ટને હાલ પૂરતો અટકાવવા અને તેના વિવિધ પાસાઓ પર વિચારણા કરવાની માંગ ઉઠાવી છે.  

ડેમ પ્રોજેક્ટ્સ મણિપુરમાં વિકાસ પ્રોજેક્ટ માટે આ અકસ્માત પ્રથમ કે છેલ્લો નથી.  ભૂતકાળમાં, અરુણાચલ પ્રદેશમાં હાઇડ્રોઇલેક્ટ્રિક પ્રોજેક્ટ્સ માટે બાંધવામાં આવેલા મોટા બંધોએ પણ વિનાશ સર્જ્યો છે અને તેમની સામે સતત અવાજ ઉઠાવવામાં આવ્યો છે.  આમ છતાં આ પ્રોજેક્ટોનું કામ ત્યાં ચાલી રહ્યું છે.  સિક્કિમના પહાડી રાજ્યમાં તિસ્તા નદી પર પ્રસ્તાવિત જળવિદ્યુત પ્રોજેક્ટ સામે પણ વારંવાર આંદોલનો થયા છે.  તિસ્તા નદી પર પહેલાથી જ ચાર મોટા પ્રોજેક્ટ છે.h  રાજ્યના ભૂકંપના સંવેદનશીલ વિસ્તારોમાં આ અનાજનો સમાવેશ થાય છે.  આ ડેમના કારણે આ વિસ્તારના અનેક ગામો ડૂબી ગયા છે, જેમાં ચોમાસામાં પાણી છોડવામાં આવતાં પૂરનું ચિત્ર વધુ ભયાનક બને છે.  આફતોને આમંત્રણ આપતા નિષ્ણાતો કહે છે કે આ વિસ્તારમાં વિકાસના પ્રોજેક્ટો માટે જે ઝડપે જંગલો સાફ કરવામાં આવી રહ્યા છે તે કુદરતી આફતોને આમંત્રણ આપે છે.  મણિપુરમાં પર્યાવરણ અને ક્લાઈમેટ ચેન્જ ડિરેક્ટોરેટના સંયુક્ત સચિવ ડૉ. બ્રજ કુમાર સિંહ કહે છે, "રેલવે પ્રોજેક્ટ માટે ઝડપથી જંગલ સાફ કરવામાં આવ્યું હતું. આ ઉપરાંત ભારે વરસાદે પણ આ કુદરતી આફતને આમંત્રણ આપ્યું હતું. "તેઓ કહે છે કે જંગલો ઝડપ સાથે નાશ પામ્યા હતા