,

તંત્રીલેખ તારીખ 27 12 24

રાષ્ટ્રહિતમાં ખેડૂતો આંદોલનનો બંધ કરે

++++++++

 પંજાબમાં કેટલાક ખેડૂત સંગઠનોએ તેમની માંગણીઓ માટે આ વર્ષની શરૂઆતમાં 13 ફેબ્રુઆરી 2024થી આંદોલન શરૂ કર્યું છે. તેઓ 10 મહિનાથી પંજાબની શંભુ અને ખનૌરી બોર્ડર પર બેઠા છે કારણ કે હરિયાણા સરકારે આ આંદોલનકારીઓની દિલ્હી જવા માટે તેના રાજ્યમાંથી પસાર થવા પર સખત પ્રતિબંધો અને ભારે અવરોધો લાદી દીધા છે, જેના કારણે સતત ભારે પ્રયાસો છતાં , તેઓ હરિયાણા સુધી પહોંચી શક્યા નથી. લાંબા સમયથી આ સ્થિતિને જોતા કરોડો પ્રવાસી લોકો મુશ્કેલીનો સામનો કરી રહ્યા છે ત્યારે પંજાબના વેપાર અને ઉદ્યોગને પણ અબજો રૂપિયાનું નુકસાન થયું છે.

 લાચાર ઉદ્યોગપતિઓ અને ઉદ્યોગપતિઓ તેમના બાકીના ઉદ્યોગોને રાજ્યની બહાર લઈ જવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. કિસાન મઝદૂર મોરચા અને યુનાઈટેડ કિસાન મોરચા (બિન-રાજકીય) એ 18 ડિસેમ્બરે ત્રણ કલાક માટે ટ્રેનોને અવરોધિત કરી છે અને 30 ડિસેમ્બરે રાજ્યમાં બંધ પાળ્યો છે.

 ચેતવણી પણ આપવામાં આવી છે. આ સંગઠનો સાથે જોડાયેલા ખેડૂત નેતા જગજીત સિંહ દલ્લેવાલે 26 નવેમ્બરથી આમરણાંત ઉપવાસ શરૂ કર્યા છે, જેના પર બધાની નજરો કેન્દ્રિત છે. દેશની સર્વોચ્ચ અદાલતે પણ આની કડક નોંધ લેતા પંજાબ સરકારને ખેડૂત નેતાની તબિયત બગડવા ન દેવા અને આ માટે નક્કર વ્યવસ્થા કરવા આદેશ આપ્યો છે. ખેડૂતોને રાજ્ય સરકાર સાથે વાત કરવા પણ કહેવામાં આવ્યું છે.

 હરિયાણા સહિત દેશભરમાં ખેડૂતો તેમની માંગણીઓ સંતોષવા પોતપોતાની રીતે આંદોલન કરી રહ્યા છે. તે જ સમયે, સંસદની કૃષિ પરની સ્થાયી સમિતિએ સંસદમાં વર્ષ 2024-25 માટે કૃષિ વિભાગને ગ્રાન્ટનો વિગતવાર અહેવાલ રજૂ કર્યો છે. તેમાં કેટલીક મહત્વપૂર્ણ બાબતોનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે, જે કેન્દ્ર સરકારનું ધ્યાન માંગે છે. આનાથી ખેડૂતોના ઘણા પ્રશ્નો હલ થઈ શકે છે અને તેમની આર્થિક સ્થિતિમાં પણ સુધારો થઈ શકે છે. આનાથી કૃષિ ઉદ્યોગને વધુ ટેકો મળવાની પણ અપેક્ષા રાખી શકાય.

 સ્થાયી સંસદીય સમિતિએ ભલામણ કરી છે કે પાક માટે જાહેર કરવામાં આવતા લઘુત્તમ ટેકાના ભાવની કાયદેસરની બાંયધરી આપવી જોઈએ જેથી કરીને ખેડૂતોમાં તેમના પાકની ખરીદીના ભાવ અંગે અનિશ્ચિતતાની લાગણી ઓછી થઈ શકે અને બાંયધરી આપવાને ધ્યાનમાં રાખીને ટેકાના ભાવ, પાકની ખેતી અંગે અગાઉથી આયોજન કરી શકાય તેવી કાયદાકીય ગેરંટી હોવી જોઈએ.

 સ્થાયી સમિતિએ એમ પણ કહ્યું છે કે પાકના ટેકાના ભાવની કાયદાકીય ગેરંટી દેશની ખાદ્ય સુરક્ષાને પણ મજબૂત બનાવશે. આ સાથે કમિટીએ એવી પણ ભલામણ કરી છે કે ખેડૂતોને આપવામાં આવતા લાભોનો વિસ્તાર શેરખેડ કરનારા ખેડૂતો અને ખેતમજૂરો સુધી પણ વધારવો જોઈએ. કમિટીએ વડાપ્રધાન કિસાન સન્માન નિધિની પણ ભલામણ કરી છે

 યોજના દ્વારા આપવામાં આવતી રકમ 6,000 રૂપિયાથી વધારીને 12,000 રૂપિયા વાર્ષિક કરવી જોઈએ. આ યોજનાની જાહેરાત મોદી સરકાર દ્વારા 1 ફેબ્રુઆરી, 2019 ના રોજ કેન્દ્રીય બજેટમાં કરવામાં આવી હતી, પરંતુ તે ડિસેમ્બર 2018 થી લાગુ કરવામાં આવી હતી. દેશના ખેડૂતોને દર વર્ષે ત્રણ હપ્તામાં 6,000 રૂપિયાની રકમ આપવામાં આવે છે અને આ રકમ સીધી તેમના ખાતામાં જમા થાય છે.

 5 ઓક્ટોબર, 2024 સુધી આ યોજના હેઠળ ખેડૂતોને કુલ 3.45 લાખ કરોડ રૂપિયાની રકમનું વિતરણ કરવામાં આવ્યું છે. સંસદીય સમિતિએ તેના દરેક પાસાઓની તપાસ કરીને પાક વીમા યોજનાને ફરીથી અમલમાં મૂકવાની ભલામણ પણ કરી છે જેથી ખેડૂતોને હવામાનની અસ્પષ્ટતાને કારણે તેમના પાકના નુકસાન માટે વળતર મળી શકે.

આ સાથે, સમિતિએ કૃષિ મજૂરો માટે લઘુત્તમ વેતન નક્કી કરવા માટે રાષ્ટ્રીય આયોગની રચના કરવાની પણ ભલામણ કરી છે. સંસદીય સમિતિએ કૃષિ અને ખેડૂતોના કલ્યાણ માટે કૃષિ વિભાગના બજેટમાં વધારો કરવા પણ કહ્યું છે. તેમના જણાવ્યા મુજબ, 2020-21માં કૃષિ અને ખેડૂતોને લગતી કેન્દ્રીય યોજનાઓ માટે 3.52-53 ટકા રકમ ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવી હતી, જે હવે ઘટીને 2024-25માં 2.54 ટકા થઈ ગઈ છે. આ સિવાય કમિટીએ અન્ય ઘણી ભલામણો કરી છે, જે આ બિઝનેસને વધુ નફાકારક બનાવવામાં મદદરૂપ થશે. હવે જ્યારે લાંબા સમયથી દેશના ખેડૂતોમાં તેમની અર્થવ્યવસ્થાને લઈને ભારે અસ્વસ્થતા છે, ત્યારે કેન્દ્ર સરકારે આ ક્ષેત્ર પર વધુ ધ્યાન આપવાની જરૂર પડશે. મનરેગા જેવી તેની પહેલેથી જ ચાલી રહેલી યોજનાઓ નીચલા સ્તરના ખેડૂતો અને મજૂર વર્ગના રોજગાર માટે એક સારું સાધન છે, જેને વધુ પારદર્શક અને નફાકારક બનાવવાની જરૂર પડશે.

સુરેશ ભટૃ